Në Prishtinë me nderime u varros historiani Dr. Sabit Uka

Dr. Sabit Uka
5.11.1920-2.9.2006

Studiuesi që ndriçoi fatin e muhaxhirëve shqiptarë të rajonit të Sanxhakut të Nishit

“Ndriçimit të kësaj ngjarje të hidhur, dr. Sabit Uka i kontribuoi edhe me tezën e doktoratës “Vendosja dhe pozita e shqiptarëve të Sanxhakut të Nishit (1877-1878), të cilën e mbrojti me sukses në vitin 1993. Kësaj kaptine të dhembshme të historisë së shqiptarëve, dr. Sabit Uka ia kushtoi gjithsej 8 vepra, në të cilat paraqiti faktet e pamohueshme për etnocidin e paparë që ekspansionizmi serb ushtroi mbi popullatën shqiptare, që deri atëherë jetonte në trojet e veta etnike të Sanxhakut të Nishit”, theksoi Shefki Ukaj

Nga Kadri Mani

Me Dr. Sabit Ukën nuk njiheshim qëmoti, ama nga larg e kemi adhuruar për veprat e tija “Dëbimi”. Këtë vit (2006) jemi takuar shpesh: kam tentuar që t’ia shes librat, por pak kam arritur: tek-tuk shitja ndonjë, kurse Nazmi Berisha-Dyzi pati ardhur nga Norvegjia dhe e pati blerë kompletin.
Dr. Sabit Uka më këshillonte dhe më ndihmonte edhe për provime:
Historia e gjuhës është edhe historia e popullit, në këtë pikë unë mund të të ndihmoj diçka-shkruaj!- dhe më diktonte pyetje-përgjigjet e mundshme në provimet, për historinë e gjuhës shqipe dhe ngjarjet me rëndësi që lidhen me të.
Ndërkaq, aty kah mesi i korrikut kur ishte te ne në drekë, tok me bashkëshorten e vet të devotshme, me zonjën Emine Kasapolli-Uka, Bashkëshortes time, zonjës Shukrije Bunjaku-Mani, ia tregoi tri rregullat e kafes, kurse mua m’i diktoi pesë rregullat e odës:

Tri rregullat e kafes:

1. E pyet mysafirin, jo a po do kafe, por: çfarë kafe po do?-dhe ia bën kafen pas kërkesës;
2. Nuk e mbush filxhanin rrafsh, por i lë vend për buzë: “i paske lënë vend për buzë” dhe
3. Vegën e filxhanit ia lë mysafirit kah dora e djathtë.

Pesë rregullat e odës:

1. I përshëndetë të pranishmit zakonisht, shqip, me tungjatjeta, mirëmëngjesi, mirëdita etj., varësisht se çfarë kohe është;
2. Përpiqesh me gjesh një vend që mendon se të takon ty, e mos me insistuar kah vendi më i laltë, ose edhe vetë ata të orientojnë kah vendi që të takojë;
3. I lejon që të vazhdojnë aty ku e patën muhabetin qëparë: burra vazhdoni ku e patët muhabetin;
4. Në qoftë se merr pjesë në bisedë, përpiqesh me ia përshtatë bisedën rastit, vendit dhe përbërjes të të pranishmëve: biseda konkrete në rastin konkret dhe
5. Kur të duash të çohesh, mos u ço derisa të jetë dikush duke folur, por prite rastin kur të pushojë muhabeti ose edhe shfrytëzoje rastin kur të ngritët dikush.

Nga Dr. Sabit Uka: 15 shprehje të huaja dhe zëvendësimi e tyre me shprehjet tona në shqipe:


MONITORIM-VËSHTRIM
SFIDË-SPROVË
FOKUSUAR-THELLUAR, PËRQËNDRUAR
IMPLEMENTIM-REALIZIM, ZBATIM
PËR MOMENTIN-TANI, TASHPËRTASH
TRANSPARENT-HAPUR, SHESHAZI
APLIKAR-KONKURIM
APLIKON-LUTJE, KËRKESË
TENDER-ANKAND
INVOLVIM-KYÇJE, PJESËMARRJE
MENAXHIM-PËRDOR, UDHËHEQ, QEVERIS
AGJENDA- PLAN NË SHQYRTIM
MAZHORANCË-SHUMICË
MINORANCË-PAKICË
CIMER-CIMERKOLEG, BASHKËBANUES

Në veprat e veta, Dr. Sabit Uka ka botuar edhe një këngë popullore:

T’MJERT MUHAXHERËT
KAH PO SHKOJNË

Çka kanë bjeshkët që po ushtojnë,
t’mjert muhaxhirët kah po shkojë
nëpër shi e nëpër borë,
po iu vdesin thmija n’dorë,
5 Asnja udhën s’po muj tfillojnë.
Kush a shqiptar që ban sevap
muhaxhirëve iu ban konak,
u ndez jerm e u jep darkë,
u shtron mirë, t’ flejnë rahat,
10 prej që janë dalë prej t’zezës shpi,
s’kanë pasë bukë që piqet n’hi,
s’kanë pasë çerep, s’kanë pasë kaci,
Sheh Ahmeti fjalë ka çue:
-Mue zemra m’ka kushtue,
15 muhaxhert n’kangë m’i knue,
kah kanë ikë, kah kanë shkue.
-More mbret, thonë muhaxheria!
More mbret, more mbreti i ri,
shite Bosnjë e Rumeli,
20 a po sheh çka u ba n’thmi?
Na kanë gri t’shkretët sabi,
thmija s’ftofti na u kanë mërdhi,
dath e desh n’ borë e n’shi...
----------------------------------

Kadri Mani

NJË PLAK URTAK
/Dr. Sabit Ukës/

Një plak urtak
I gjatë-bajrak!
Në supe i kërrusur
Në shpirt i rysur
Me përvojë i stërvitur
Me mundime i kalitur
Amzë bletësh në koshere
Hoje mjalti pranvere
Që bën punët pa potere
Orakull parathënës
Mbrojtës nga mishngrënës
Ndër sogjetore tellallët
Po na vijnë kanibalët!
Mbrojtës nga belaja
Sa s’ka ardhur hataja
Sa s’kanë ardhur militarët
Me të mprehtat hanxharët
Rrini sus te shtëpia
Sa s’ka arritur yrfija
Sa s’ka ndodhur kasaphana
Plagët ua fashoj nëna
Jehonën shtypshkronja
Dëbimet morën dhenë
Orakulli njëherë len!
Një herë len dhe rrëfen
Për të gjitha kohërat
Kjo vlen.
E saherë ta hamë bukën
Ta urojmë Sabit Ukën
Edhe kur t’i hani pitet
Situata mund të përsëritet...
Ruajini tapitë-policën
Kurrë të mos e harrojmë
Toplicën!
Më 2 shtator dymijegjashtë
Ndryshoi moti
Pikon shiu pikon loti
Në Antalia të Turqisë
Vdiq i zoti i shtëpisë
Vdiq babai i historisë
Bardhi i Madh qe hedh në garë
Me Sabitin mësues të parë
Pikojnë zemrat vrer e gjak
Mos Urtakut s’i dhamë hak!?
Andaj pret krejt mileti
Të ribotohet
Kompleti.