Pjetër Arbnori dhe "Shtetet e Bekueme të Amerikës"

Në vend të një përcjellje nga larg të qëndrestaritantikomunist, shkrimtarit, politikanit, njeriut-Pjetër Arbnori…

Nga Dalip Greca

Të hënën, Shkodra dhe gjithë Shqipëria i dha lamtumirën e fundit Pjetër Arbnorit. Bilanci i jetës së tij qe vërtetë tragjik; në moshën 26 vjeçare u burgos për të dalë prej qelive vetëm pas 28 vitesh. E sfidoi vdekjen, edhe pse qe dënuar me vdekje. Nuk u thye as kur në përfundim të dënimit i shtuan edhe 10 të vite të tjera. Atëhere e sfidoi vdekjen sepse idilte ballazi, ndërsa tani ajo e kafshoi tinëz…Dhe s’mundi ta risfidonte…Iku duke lënë pas një dhimbje të përgjithshme, një mirësi të çuditshme, një tolerancë shembullore… edhe një farë pengu doemos. Nga 3 korriku e këndej krahas sëmundjes që e përgjonte, shfaqej dhe një peng …Ndoshta ishte ai pengu që e lanë në baltë atje në fushatën elektorale,kur ia trafikuan votat… ndoshta edhe ai emërimi i përgojuar, që nuk iurealizua…A nuk e patët dëgjuar tek thoshte rrallë:"Të gjithë po më urojnë për ambasador në Vatikan…, por s’më ka thirrë njeri akoma"…Ndoshta nuk e duroi "pushimin" e parakohshëm dhe divorcin nga politika. A nuk qe shprehur ai se: "Vuajtja më bëri të merrem me politikë, politika më çoi me ndërgjegje drejt burgut.Burgu më pasuroi shpirtërisht dhe më bëri të njoh anë të paprovuara të jetës..." …Mos vallë shkëputja prej politikës aktive e bëri të vuaj sërish? …Ndoshta edhe ata që ia trafikuan votat pas kësaj do të jenë penduar siç do të jenë penduar edhe ata që ia prishën atë emrimin që priste…Por ç’rëndësi kanë këto, ai iku…!Kronika e një jete plot sfida Lindi me 18 janar 1935 në Durrës.Mbaroi shkollën e mesme me Medalje, por nuk mundi që t’ia përvetësonte vlerat që ajo mbartëte për të gjithë nxënësit. Në vend që të zgjidhte degën siç vepronin të gjitha ata që e fitonin atë, gjimnazistit Pjetër Arbnori nuk ia dhanë të drejtën për të vazhduar studimet e larta.Gjithësesi më 1953 filloi punën për pak kohë si mësues, pasi Shqipëria kishte aq shumë nevojë. Por s’kalon shumë dhe pas një viti, më 1954 e pushojnë. Në vitin 1956 nis punën në bujqësi si punëtor krahu në Xhafzotaj, Shijak. Me një "dredhi" të sajuar me guxim, me dokumente të rreme, mundi të fillonte me korrespondencë studimet në Universitetin e Tiranës, në Fakultetin e Filologjisë. Për një kohë rekord, 5 vitet e studimit i kreu në kufijtë e dy vjetëve e gjysëm. U diplomua me rezultate të shkëlqyera. Më 1960është mësues Letërsie i diplomuar, por...nuk do ta gëzonte gjatë…Ai ishte piketuar për në burg…Pjetër Arbnori mori pjesë në themelimin e Partisë Social Demokrate, programin e së cilës e hartoi ai vetë dhe ata që e vëzhgonin nuk ia zgjatën…Në pranverën e vitit 1961 u arrestua dhe pas një procesi të zgjatur në kufijtë e dy vjetëve, u dënua me vdekje.Pas tre muajsh, dënimi iu kthye me 25 vjet burg. Në burg qëndroi si sfidant i diktaturës dhe nuki rreshti përpjekjet kundër regjimit. Për këtë qëllim atij iu shtuan edhe 10 vjet të tjera burg për agjitacion e propogandë, si dhe për arsye të shkrimit të një romani dhe tregimeve që i kundërviheshin diktaturës.Është i njohur për pozicionin e tij të papërkulshmërisë para torturave dhe për grevat e urisë në qeli.Pat ushqyer iluzionin se shoku i klasësndoshta mund të ndërmjetësonte që të punonte si përkthyes…Pasi kreu dënimin, u lirua në gusht të vitit 1989 dhe punoi si punëtor krahu në një zdrukthtari.Shoku i vet i rinisë me të cilin kishte kryer shkollën e mesme, Xhemal Dymylja, atë kohë në rolin e Sekretarit të Parë të Shkodrës, nuk do ta priste në takimin e kërkuar.Lëvizja demokratike e gjeti luftëtar për rrëzimin e komunizmit. Mori pjesë aktivisht edhe në demonstratën e parë antikomuniste me 14 janar 1990 në qytetin e Shkodrës,
demonstratë që pat si objekt rrëzimin e bustit të Stalinit. Me 12 dhjetor, në tribunën emitingut themelues të Partisë Demokratike, i dorëzoi Azem Hajdarit dhe Sali Berishës një mesazh nga Shkodra demokratike dhe antikomuniste. Me 13 dhjetor 1990 ishte një nga organizatorët e demonstratës antikomuniste në Shkodër, ku u hodh në erë busti idiktatorit Enver Hoxha.Pjetër Arbnori u zgjodh kryetar i Partisë Demokratike të Shkodrës dhe pesë herë deputet i Partisë Demokratike.Funksione -Kryetar i Partisë Demokratike për Shkodrën - Dy legjislatura kryetar i Kuvendit Popullor, 1992 dhe 1996- Sekretar i Partisë Demokratike Për Marrdhëniet Publike- Deputet në pesë legjislatura- Sekretar i Komisionit parlamentar për të Drejtat e Njeriut- Sekretar i PD-së për Marrëdhëniet me Publikun.- Anëtar i kryesisë së Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve- Anëtar i Komisionit parlamentar për Punët e Jashtme- Kryetari Forumit: "Të drejtat e njeriut kundër dhunës policore"Titujt, nderimet- Mësues i Popullit- "Gjergj Kastrioti Skënderbeu"-Nënë Tereza- - Pishtar i Demokracisë- "Oficer i Madh i Urdhërit të Plejadës(Dhënë ngaAsmbleja Parlamentare e Vendeve Frëngjishtfolëse)"Who’s Hwo"(Instituti Biografik i Kembrixhit ka futur biografinë e Pjetër Arbnorit.)- Medalja e Shekullit XX për Merita.Krijimtaria- Ka shkruar shtatë romane, shumë novela dhe tregime të shkurtra si dhe ditarin sekret me titullin"Lufta për të mbetur njeri", të cilin e ka mbajtur gjatë 28vjetëve të burgut...- Ka përkthyer shumë libra nga anglishtja,frëngjishtja dhe italishtja- Nga viti 1992-2000 ka botuar:"Murgjit e Mesjetës", "E bardha dhe e zeza", "Shtëpia e mbetur përgjysëm"(për të cilin iu shtuan edhe dhjetë vjet burg),’Vorbulla", "Kur dynden Vikingët","Bukuroshja me hijen", "Vdekja e Gëbelsit", "E panjohura", "Letër nga burgu", "Nga jeta në burgjet komuniste". Ka përkthyer nga frëngjishtja"Historia e Anglisë" të Andrea Morua. Ka botuar në gjermanisht"Unë kam mbijetuar dhe kam shkruar"-Kujtime mbi priftin gjermandom Alfons Tracki...Arbnori dhe Shtetet e bekueme të Amerikës
Ai kishte një dobësi të veçantë për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Sa herë që vinte këtu mes shqiptarëve, thoshte ju jeni me fat se jeni këtu, në Shtetet e Bekuara të Amerikës... Ndërsa kur bëri vizitën e parë në Amerikë, ishte vera e vitit 1991.Sapo demokracia kishte çelë lulet e para edhe pse Parlamenti i parë pluralist zotërohej nga komunistët dhe president i vendit ishte pasuesi i Enver Hoxhës, Ramiz Alia. Mbresat që fitoi nga ajo vizitë mbetën të pashlyera. Në shkrimin që botoi me atë rast"Unë i pashë Shtetet e Bashkuara të Amerikës", kujtonte: Duke shkelur për të parën herë në ontinentin e Botës së Re, m’u kujtua një plak i shkretë që ishte dënuar me 10 vjet burgim për fajin e "rëndë", se i kishte quajtur Shtetet e Bashkuara të Amerikës-Shtetet e Bekuara të Amerikës... Dhe qëndresatri i burgjeve sheh Amerikën dhe e krahason me ato ç’ka thuheshin në Shqipëri...Pa bukuritë e Nju Jork-ut, mahnitet jo shumë nga qiejgërvishtësit se sa nga gjelbërimi(Shqipërinë tonë e kishin zhveshë lakuriq…)Pa pyje, pa lëndina… Udhëtoi 60 milje në brigjet e Hudsonit, dhe u dashurua pas gjelbërimit. Me 4 korrik u ndodh mes mijëra shqiptarëve në një piknik me rastin e 215 vjetorit të Shpalljes së Deklaratës së Pavarësisë, që u bë në një nga parqet me emër jashtë Nju Jork-ut dhe sërish mbeti i magjepsur...Pa urat, pa mrekullitë, pa dy kullat binjake. I ftuar nga LidhjaDemokratike e Kosovës, ai mori pjesë në përvjetorin e Shpalljes së Republikës së Kosovës. Pa se sa mirë ishin të organizuara degët e LDK-së për Amerikën dheshprehu bindjen se Kosova këndej, nga Shtetet e Bekuara e priste çlirimin prej okupacionit serb.Pa këtu edhe të gënjyerit apo të mashtruarit nga diktatura komuniste shqiptare që i kishte duart e zgjatura deri në Amerikën e largët dhe komandonte me parullën"Përça dhe sundo-Më mirë me Enverin se sa me Titon"... Me 12 korrik shkoi dhe vizitoi Anthony Athanas. U emocionua nga buajria dhe fisnikëria e tij aristokratike. Në fund të shënimeve ai do tëshkruante:Kur i thashë Antonit se kisha bërë një vit burg më shumë se Mandela, ai u prek dhe…kishte fshirë një rrëkezë loti...Qëlloi ta ndërpriste atë vizitë për t’iu gjendur pranë nënës së dashur, që iu nda nga jeta e për t’i hedhur një dorë dhe’...Dhe shënimet mbyllenme fjalinë:"Vizitën aq të bukur e preva në mes që të vija me kohë për t’i mbyllur sytë nënës së shumëvuajtur. Në Amerikë, para Antoni Athanasit qava,kurse para nënës i mbajta lotët...Pjetër Arbnori e vizitoi shpesh Amerikën. Dhe sa herë vinte nuk harronte të përsëriste emërtesën e vet:Po vi prapë në Shtetet e Bekueme të Amerikës.Herën e dytë vjen si kryetar i Kuvendit të Shqipërisë. Vizita e tij përkon me mëngjesin e Lutjeve. Ishte muaji shkurt 1993. Illyria me këtë rast shënon vizitën e kryeparlamentarit, i cili takoi në një takim të veçantë edhe presidenti Klinton, të cilit i kërkoi ndihmë për Kosovën e robëruar. Komuniteti shqiptar në Nju Jork, Boston, Detroit e priti bujarisht. Në një nga takimet foli edhe për papajtueshmërinë e tij me emërimin e një kryepeshkopigrek në krye të Kishës shqiptare. Madje ai përsëriti çfarë u kishte thënë zyrtarëve grek: "ne nuk do të kërkojmë që minoritarët t’i këndojnë meshat shqip, ashtu siç nuk duam që meshat e ortodoksve shqiptarë të këndohen greqisht"…Vizitat e Arbnorit në Amerikë qenë të shpeshta. Erdhi ai këtu edhe në Vitin e Mbrapshtë 1997, vitin e mbrapshtë, kur ne shqiptarëve na kishte rrëmbyer marrëzia e vetshkatërrimit me teorinë e injektuar nga armiqtë tanë- gjysma kundër gjysmës. Erdhi ai këtu përtë përmirësuar imazhin e errësuar të Shqipërisë. Qe përpjekur që t’ia mbushte mendjen ambasadores së athershme amerikane në Tiranë, zonjushës Lino, se faji nuk ishte vetëm i shqiptarëve të marrosur, por edhe i fqinjëve dinakë…Por nuk e kishin besuar. Atëherë aipat mbyllur bisedën me paralajmërimin:- Do të dalin të vërtetat, por vonë…Pas 30 vjetësh, kur ju të keni hapur dokumentat…Por do të jetë vonë!…Erdhi që t’i thoshte gjërat hapur këtu…Arbnori ishte në dashuri të përhershme me këtë vend demokratik. Vitin e kaluar e patëm z. Arbnori sërish në Kishën Zoja e Shkodrës,(Sa herë vinte ën Nju Jork ai shkonte dhe në Kishën shqiptare) siç shkoi edhe në Detroit. Illyria ia shënoi me kronika të zgjeruara dheme intervista speciale këto vizita. Madje një intervistë të gjatë ia morëm me telefon. Në fund ai do të pororsiste:Kujdes biri im, se telefoni edhe u shkëput ca herë, por unë kam besim…" Dhe në secilën prej intervistave, ai përsëriste si me shaka: Mos harro biri im, shkruaje vizitat e mia në Shtetet e Bekueme të Amerikës janë përherë të gëzuara…! Lamtumirë njeriu Pjetër!